Osmanlı’da oluşan kelam klasikleri: el-Meâlim fî İlmi’l-Kelâm

Abstract

Bu çalışmada Osmanlı klasik döneminde yaşayan Taşköprîzade Ahmed Efendi’nin (1495-1561) klasik bir kelâm metni olan el-Meâlim fî İlmi’l-Kelâm adlı eserinin değerlendirmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda öncelikle yazma eser halinde olan metnin şimdiye kadar hangi çalışmalarda bahsedildiğinin kronolojik olarak tespiti yapılmış, sonra eserin bilinen tek yazma nüshasının tavsifi, eserin müellife aidiyeti, metnin kaç bölümden oluştuğu, konuları, meseleleri ele alış tarzı gibi hususlara değinilerek Meâlim metninin kendisinden önce yazılmış iki klasik kelâm metni olan Mevâkıf ve Makâsıd ile içerik karşılaştırılması yapılmıştır. Son olarak metinde kullanılan kaynaklar tespit edilmeye çalışılmıştır.

Within the scope of this paper, we attempt to evaluate a classicalwork of Islamic theology, al-Ma‘âlim fî ‘İlm al-Kalâm authored by Tashkubrizade Ahmed Efendi (1495-1561). In the process, we started with a chronological identification of the texts that mention el-Ma‘âlim. After providing a brief description of the only manuscript copy of Ma‘âlim, we delved into further details about its authorship, sections, contents and methods. Additionally, we conducted a content comparison between Ma‘âlim and two earlier classical sources, al-Mavâkıf and al-Maqasid. Finally, we attempted to identify the sources on which Ma‘âlim was based.