Gelenek ve modernlik arasında aile

Abstract

Türkiye’nin de aralarında bulunduğu Müslüman toplumlarda, Batı karşısında uğranılan askeri yenilgilere çare bulma gayreti içinde başlatılan savunmacı modernizasyon girişimleri, zaman içinde toplumun diğer kurumlarına da yayılmıştır. Bu süreç, Müslüman toplumlarda, psikolojik manada “travma” olarak da adlandırılabilecek bir sarsıntıya, bir meşruiyet krizine yol açmıştır. Bu sarsıcı süreçte, aile, elde kalan son kale, modernleşmenin gelişini durdurabilecek son sığınak olarak algılanmaya başlamıştır. Aileyle alakalı bütün olumsuzlukların modernlikten kaynaklandığı kabulünden hareketle, İslam düşüncesinin özünden kopmuş bir “geleneğe” sarılmanın tüm sorunları çözeceğine inanılması, içinde yaşadığımız toplumsal gerçekliğe İslami perspektiften eleştirel bir nazarla bakma kabiliyetininde kaybedilmesine yol açmıştır. Bu yaklaşım, Hz. Peygamber’in vefatından sonra asırlar içinde birikmiş ve İslami olandan uzaklaşmış pek çok örüntünün meşrulaştırılmasına ve kutsanmasına neden olmuştur. Bu yazıda, aile içinde ve toplumda, kadın ve erkek arasında ve genelde farklılıkların birbirini tamamlaması durumundan ziyade, bir hiyerarşinin ve toplumsal kaynaklardan eşitsiz faydalanma durumunun söz konusu olduğu iddia edilmektedir. Bu şartlar altında yapılması gereken, gerçeklerle yüzleşmek, bir adalet dini olarak İslam’ın ana kaynaklarına dayalı bir özeleştiri yapmak, her türlü eşitsizlik, ayrımcılık ve dışlamayı ortadan kaldırmak üzere stratejiler geliştirmek ve bunları hayata aktarmaktır.